Club van Wageningen
Verslag Voortgangsbijeenkomst
15 januari 2019, Utrecht
Introductie
Op 15 januari 2019 vindt de voortgangsbijeenkomst van de Club van Wageningen over een eerlijk, inclusief en democratisch bestuurbare energiemarkt plaats in het Bartholomeus Gasthuis in Utrecht. Deze bijeenkomst is het vervolg op de Future Search in Wageningen in juni 2018 waarin de vraag centraal stond: Hoe zorgen we dat de gedigitaliseerde energiemarkt inclusief, eerlijk en democratisch bestuurbaar is? Op deze vervolgdag buigen wij ons over de volgende vraag:
Hoe maken we de urgentie van het vraagstuk tastbaar en hoe zorgen we voor voortgang van onze initiatieven, op weg naar een eerlijke, inclusieve en democratisch bestuurbare gedigitaliseerde energiemarkt?
Op deze dag zijn voor een groot deel dezelfde mensen aanwezig als tijdens de bijeenkomst in juni, ook zijn er een behoorlijk aantal nieuwe mensen aangehaakt. De aanwezigen representeren de zeven belangrijke stakeholdergroepen in dit vraagstuk: ICT bedrijven, energiebedrijven, wetenschappers, netbeheerders, start-ups en scale-ups, de overheid en prosumers. Een strategische planningsgroep die een afspiegeling vormt van het veld heeft de dag voorbereid samen met de facilitators Michiel Damoiseaux en Elien Rogaar van Perspectivity.
Programma
In de ochtend gaan we aan de slag met het tastbaar maken en onderbouwen van de urgentie van de problematiek. We werken met concrete casuïstiek en vertalen deze door naar droom- en doemscenario’s. In de middag kijken we naar de voortgang van onze initiatieven, werken we verder aan een actieagenda en zorgen dat we deze kunnen realiseren.
Opening
De bijeenkomst wordt geopend door Ruurd Priester, research fellow van de Hogeschool van Amsterdam. Hij verwelkomt alle aanwezigen en benadrukt de urgentie van het vraagstuk in de beweging van centraal en analoog naar gedistribueerd en digitaal. Hij vraagt andere leden van de planningsgroep de urgentie verder toe te lichten. Pallas Agterberg, directeur strategie van Alliander, benoemt dat het zorg is op tijd de goede kant op te bewegen en dat de oplossingen er al tientallen jaren zijn, maar dat het tot nu toe niet lukt die in beweging te brengen. Het is dus zaak om ervoor te zorgen dat het echt gaat werken, en zonder democratisch grip te verliezen. John Post, programmadirecteur Digitalisering bij Topsector Energie, roept op tot afgewogen keuzes en het opzetten van het systeem by design, met de gedeelde waarden in het achterhoofd. Rinie van Est van het Rathenau Instituut noemt duurzaamheid en digitalisering de twee grote transities die momenteel gaande zijn en stelt dat het van cruciaal maatschappelijk belang is om ze op een eerlijke democratische manier in richten. Het is urgent om daar nu mee te beginnen.
Wat is de Club van Wageningen?
De Club van Wageningen is een verandernetwerk. Dit netwerk verbindt de 1% van de mensen uit alle belangrijke stakeholdergroepen (overheid, bedrijfsleven, wetenschap, burgers, NGOs en coöperaties, en MKB en start-ups) die niet kunnen wachten totdat anderen iets doen om te zorgen voor eerlijke, inclusieve en democratisch bestuurbare energiemarkt.
Wat hebben we tot nu toe bereikt?
Inhoudelijk:
- Notitie publieke waarden (draft) met stevig conceptueel kader
- Haalbaarheid Internet of Energy van start
- Belang meenemen publieke waarden erkend door MMIP Systeemintegratie
Procesmatig:
- (Mix van) actiegroepen maakten drie/vier inhoudelijke cases om vandaag mee te werken
- Secretaris aangesteld en aan het werk, ‘Strategische Planningsgroep’ uitgebreid, 2x p.m. nieuwsbrief
- Beter beeld van onze ‘theory of change’ - waar staan we voor en hoe creëren we impact?
Wie is aanwezig?
Meer dan 50 betrokkenen uit overheid, bedrijfsleven, wetenschap,
burgers, NGOs en coöperaties, en MKB en start-ups
Urgente Casussen
In de ochtend gaan we aan de slag met het onderbouwen van de urgentie van de problematiek. We doen dit aan de hand van vier casussen die voorafgaande de bijeenkomst zijn voorbereid en rondgestuurd.
We bekijken deze casussen in drie rondes. In de eerste ronde presenteren de casushouders waar de casussen over gaan en is er ruimte voor vragen. Deze vragen kunnen via de telefoon gesteld worden en verschijnen op het bord achter de presentatoren, die ze dan vervolgens kunnen beantwoorden. In de tweede ronde bespreken de deelnemers in groepjes welke publieke waarden er in het gedrang zijn in de besproken casussen. In de derde ronde werken we de doem- en droomscenario’s uit die kunnen ontstaan als deze publieke waarden in het gedrang komen.
Casus 1. Steenhavens
In all-electric nieuwbouwwijk Steenhavens beschikken alle koopwoningen over een eigen batterij, zodat de elektriciteit die met zonnepanelen wordt opgewekt opgeslagen kan worden. Een aggregator beheert de batterij in opdracht van de bewoners en zij krijgen hiervoor een vergoeding. De aggregator zet de batterijen in op de onbalansmarkt.
De casus lijkt bij te dragen aan de streefwaarden duurzaamheid en betrouwbaarheid omdat de bewoners duurzame energie produceren met hun zonnepanelen en die via de aggregator balansdiensten leveren het net stabiel en daarmee betrouwbaar houden. Tegelijkertijd zorgt deze casus ervoor dat de beschikbare netwerkcapaciteit onder druk komt de staan. Door de inzet van batterijen wordt het lokale net op specifieke momenten te zwaar belast. Het lokale net moet daarom worden aangepast en de kosten hiervan worden (bij wet) verdeeld over alle aangeslotenen op het netwerk van de netbeheerder. Dit roept de vraag op of dit eerlijk is.
De casus staat tevens symbool voor nieuwe ontwikkelingen rondom energiecoöperaties. Energiecoöperaties die investeren in duurzame oplossingen zoeken naar een positieve business case. Een scenario is dat zij de mogelijke winst van de verkoop van energie op de onbalansmarkt als integraal onderdeel meenemen in het verdienmodel. Dit kan leiden tot situaties waarbij winstmaximalisatie voorop komt te staan, en daarvoor benodigde investeringen in het net worden afgewenteld op andere aangeslotenen.
De belangrijkste publieke waarden die in het geding zijn in de casus van de Steenhavens zijn volgens de groep daarom betaalbaarheid, rechtvaardigheid, solidariteit en zeggenschap over de deelname en besluitvorming. Andere waarden die worden genoemd zijn de schaal van kosten en lastendeling, het voorkomen van een monopoliepositie van de aggregator en een maatschappelijke verantwoorde inpassing van de opslag. De belangrijkste waarden zijn uitgewerkt in twee droom- en doemscenario's.
Betaalbaarheid & Rechtvaardigheid
In dit doemscenario zijn de opbrengsten voor de aggregator en commerciële partijen en kost het de Nederlandse samenleving extra geld. Het gevoel van de bewoners in de wijk is dat ze duurzaam en goed bezig zijn, maar de rekening van andere bewoners is torenhoog. Dit is een probleem omdat de effecten op infrastructuur dan ongelijk verspreid worden en dit tast de betaalbaarheid aan. Dit is vooral een probleem voor de andere netgebruikers. De ongelijke verdeling tussen kosten en baten leidt tot een tweedeling in de samenleving. Het gaat over solidariteit en rechtvaardigheid als aangetaste publieke waarden. Het is ook een probleem omdat het leidt tot versterving, met name in rurale gebieden. Dit beperkt de investeringsopties voor bijvoorbeeld panelen. Dit gaat over duurzaamheid en participatie als aangetaste publieke waarden.
In het droomscenario komt energie ten goede aan de gemeenschap en worden de kosten herberekend naar wijk / aggregator. De aggregator krijgt een incentive om het gemeenschappelijke belang mee te nemen en er is een milieuvriendelijke batterij. Er is opslag waar het nodig is, niet waar mensen het kunnen betalen en zo beperken we de kosten van de infrastructuur. De drijvende krachten om dit mogelijk te maken zijn true cost accounting. Een idee is om batterijen alleen maar toe te staan ten behoeve van congestieproblemen, niet voor de onbalans. Om dit scenario mogelijk te maken, is het noodzakelijk dat de overheid plannen maakt over de opslaginfrastructuur en incentives geeft aan de markt. Voor bedrijven is het noodzakelijk dat er een ‘bandbreedte’ van handelen is of gaming met betrekking tot de opslag.
Vrije markt & Gunnen
Dit doemscenario is een revolte waar er een paar happy few zijn die in gated energy communities wonen en vele getto’s. Er is een grote kloof in de samenleving. Dit is een probleem omdat er een gebrek aan solidariteit en mobiliteit van huizen is. Het is ook een probleem omdat energie te complex wordt. De drijvende kracht die dit scenario mogelijk maakt is de markt.
In het droomscenario is energie overzichtelijk en betaalbaar voor iedereen met stabiele prijzen. Dit is wenselijk vanwege de sociale cohesie, solidariteit en keuzevrijheid. De spelregels zijn helder en worden gezamenlijk besloten. Iedereen kan zo volwaardig deel nemen. De drijvende kracht hierachter is het gemeenschapsdenken.
Wat betreft proceswaarden is er behoefte aan helderheid van spelregels. Een voorbeeld is dat je als buurtbewoner wordt overgehaald om bij het kruisje te tekenen omdat de hele buurt dat doet, zonder dat het helder is of je het wel wil en wat voor jou werkt.
Casus 2. Iris in haar wijk
Iris is een ondernemende groene dame. Ze staat model voor vele ondernemende groene Nederlanders. Ze woont in een middelgrote stad in Nederland en wil haar huis verduurzamen, maar let ook op de kosten. Daarom heeft ze een jaar geleden een groep van 20 buren bereid gevonden om mee te doen. Het plan dat ze hadden was op buurt bbq’s en borrelavonden gevormd. Zo wilden ze bijvoorbeeld energie uit zonnecellen delen, een aantal auto’s opladen van die stroom, een buurtbatterij aanschaffen en samen de rekening eerlijk verdelen.
Ze zijn vol energie aan de slag gegaan, maar: het viel niet mee. Na een jaar is het uitgelopen op een desillusie. Energie delen blijkt niet makkelijk. Een gesprek met een vriendin verderop heeft een andere oplossing opgeleverd. Zij is in zee gegaan met energiewijkontzorging.nl. Een gaaf initiatief dat alles voor je regelt! Vast bedrag per maand en, als je wilt, regelen zij alle apparatuur en zorgen dat al die apparaten met elkaar werken. Maar de vriendin vertelt dat ze zelf flink spijt begint te krijgen. Ze voeren namelijk een prijsstijging door als er iemand verhuist en de nieuwe buur niet wil meedoen, en je moet een contract voor minimaal 15 jaar afsluiten. De nieuwste apparatuur bleek ook niet te werken op hun software. En nog erger: als de wijk wil overstappen, zijn ze al hun historische data kwijt! Terwijl je die nodig hebt om alles goed te kunnen regelen. De conclusie van Iris: zelf regelen kan niet, te moeilijk. Dus Iris is er mee gestopt, ze heeft geen zin meer.
Zelfbeschikking, inclusiviteit, en privacy / eigenaarschap van data worden genoemd als de publieke waarden in het gedrang in deze case. Andere waarden die genoemd worden zijn machtsverhouding, keuzevrijheid, vrije toegankelijkheid, de drie ontwerpprincipes (1. produceren en afnemen, 2. balans in het net en 3. toegankelijkheid), open data, betaalbaarheid, wederzijdse afhankelijkheid, vrijheid van vereniging, operabiliteit, systeemdwang, bedrog, solidariteit en permissionless innovation. De drie belangrijkste waarden worden verder uitgewerkt in droom- en doemscenario’s.
Zelfbeschikking
Het doemscenario is dat er een belofte is dat mensen (prosumers) het zelf kunnen doen, maar dat in de praktijk het ‘systeem’ het onmogelijk maakt. Er zijn hiervoor concrete casussen zoals Deelstroom Delft.
Het droomscenario is dat alle drie ontwerpprincipes goed werken: er wordt geproduceerd en afgenomen, iedereen heeft toegang tot het net, en de balans is geborgd/geregeld. De acties zijn het bepalen wie om de tafel komt te zitten, commitments uit te spreken, financiering te regelen en te blijven communiceren. We willen ook ‘interopstabiliteit’ en een ‘regelvrije zone; uitwerken met alle belanghebbenden. Met behulp van een concrete casus kunnen we dan experimenteren in de regelvrije zone, kunnen alle spelers leren over de benodigde condities en het geleerde vertalen naar systeemvernieuwing en opschaling (bv versnellingslab Floriade).
Inclusiviteit
De slogan van het doemscenario is ‘Ik wil geaccepteerd worden in de buurt’. De dienst wordt duur in dit scenario en het mag niet meer kosten dan als bewoners niet mee hadden gedaan. Dit is een probleem omdat met hoge kosten niet iedereen kan mee doen, vooral niet de mensen met een kleinere beurs. Dit is erg omdat we energie betaalbaar willen houden. Dit is ook erg omdat je de individuele keuze zo verliest. Dit beperkt onze vrijheid. De drijvende kracht hier achter is groepsafhankelijkheid.
De slogan van droomscenario is: "ben vrij, voel vrij, hoor erbij”. In dit scenario is er volledige vrijheid en inzicht voor iedereen en je mag altijd deelnemen of opzeggen. Dit is wenselijk omdat dit nu eenmaal nodig is in de energietransitie zodat we consistent vooruitgang kunnen boeken. Het is ook wenselijk omdat we zo kunnen uitvinden wat werkt. De drijvende kracht is hier om het lef te hebben om de backbone aan te leggen en daar alle individuele diensten op aan te bieden. Dit is uiteindelijk het goedkoopst en daardoor het meest inclusief. Om dit mogelijk te maken moet de overheid de fiscale behandeling energie aanpassen aan deze inclusiviteit, moeten bedrijven nieuwe proposities bieden op het nieuwe netwerk, moeten individuen stemmen met hun voeten en hun portemonnees en netwerkbeheerders warmtenetten ook voor dit open gebruik inrichten. De belangrijkste actiepunten zijn het maken van een collectief netwerk en een schil van diensten daar omheen door bedrijven en coöperaties, zodat we groepsafhankelijkheid kunnen voorkomen.
Eigen data baas
Het doemscenario is het voelen van druk en dwang van data en het onbenut laten en misbruiken van data. Een voorbeeld is dat de temperatuur van je woning omlaag gaat als je teveel energie hebt verbruikt. Dit is een probleem omdat we zo de controle verliezen. Dit kan gevaarlijk zijn voor onze gezondheid. Dit is erg om de macht zo verschuift zonder controle, wat kan leiden tot manipulatie. De drijvende krachten hierachter zijn datahonger, gebrek aan kader, systeem dat domineert en technologische doelstellingen die regeren, en onwetendheid en onverschilligheid van gebruikers.
In het droomscenario benutten we de data en controleren we het. Door gebruik van data verkrijgen we maximaal inzicht in ons eigen gebruik (ontzorgd), zodat we ons eigen gedrag kunnen bijsturen. Dit is wenselijk omdat het voor gemak en regie zorgt voor de gebruiker en de samenleving. Dit zorgt voor het bereiken van de doelen, zoals het terugdringen van de CO2 uitstoot. Het gaat hier om persoonlijke vrijheid en zelf ethisch gedrag kiezen. De drijvende krachten zijn de behoefte aan data om energiedoelen te behalen, bewustzijn van noodzaak van eigen duurzaam gedrag en goede (= begrijpelijk, transparant, effectief) afspraken over eigenaarschap van data en controle op algoritmes.
Casus 3. Vehicle to grid (V2G)
In het bestaande energiesysteem is de levering van energie gekoppeld aan een locatie (kadastraal object). Als gevolg van energietransitie is het wenselijk om energie ook op andere manier te leveren. Een voorbeeld hiervan is de levering van energie voor een auto door de autofabrikant, bijvoorbeeld gratis energie voor het rijden, als de batterij mag worden gebruikt voor inspelen op piek- en daltarief. Als de levering gekoppeld blijft aan de locatie, dan kan de autofabrikant dit alleen leveren als deze een contract afsluit met de exploitant van laadpalen. Als er geen contract is, dan moet de berijder het zelf betalen. Het gevolg zal zijn dat alleen de grotere laadexploitanten overblijven. Hierdoor ontstaat een winner-takes-all dynamiek voor publieke laadpalen. Digitalisering kan het mogelijk maken om op elke laadpaal deze dienst te leveren. Hierdoor kan de diversiteit blijven bestaan.
De publieke waarden die in de casus in het gedrang komen zijn de vrije markt (en onnodig veel beperkingen in energiemarkt) en gelijkheid (opbrengsten voor jou, kosten voor een ander), maar er zijn ook kansen voor beschikbaarheid, betaalbaarheid en betrouwbaarheid. Voorbeelden van ongelijkheid zijn de kosten die door hele wijk gedragen worden om het net te verzwaren in je wijk, zodat jij om 6 uur je auto kan opladen. Een auto is ook een kans om publieke waarden te creëren door bijvoorbeeld bij te dragen aan de energievoorziening met je auto. De argumenten helpen bij de discussie over het inrichten van het systeem, want wat doe je als een nieuwe dienst niet past op het systeem?
Vrije markt bij Utrecht Elektrisch
Het doemscenario is dat oplaadpalen toegang zijn tot infrastructuur, energie en diensten gekoppeld zijn en worden beheerd door de laadpaaloperator. Dit is een probleem omdat dit niet inclusief is. Om dit te voorkomen moet de overheid laadpalenbelasting invoeren.
Het droomscenario is een ‘Utrecht Elektrisch’, waar laadpalen en diensten deel zijn van de commons, maar waar je je ook aan mag onttrekken en andere diensten kan kiezen of zelf kan opzetten. Dit is wenselijk omdat het open toegang tot diensten verzekerd voor de eindgebruiker en de infrastructuur. Zo kiest de eindgebruiker de diensten die passen, niet de laadpaaloperator. Het is ook wenselijk vanwege de betaalbaarheid van de oplaadinfrastructuur. De drijvende krachten zijn open energiediensten, die een eerlijk en stabiel energiesysteem bevorderen waardoor de maatschappelijke kosten zo laag mogelijk blijven. De overheid moet hiervoor eigen laadpalen plaatsen (staatsmonopolie) en bedrijven en individuen moeten diensten afnemen en aanbieden.
Winner takes all
Het doemscenario is dat een schimmig bedrijf de toegang(sverdeling), prijs en techniek bepaalt. Het bedrijf laat zich tegen betaling gebruiken als politiek wapen. Niemand weet wie waarom toegang krijgt tot energie. Betaal- en betrouwbaarheid is dan in direct gevaar, duurzaamheid is geen doel. Er zijn twee soorten monopolisten: één die begrijpt dat het in zijn eigen langetermijnbelang is om wel duurzaam te zijn, en één die roofbouw pleegt en een korte termijnvisie heeft. In het doemscenario is de monopolist van het tweede soort. De drijvende krachten zijn winstmaximalisatie tot een ‘winner takes all’ niveau, een gebrek (afwezigheid) aan transparantie en zelfbeschikking en toegang tot globale markt door deze ene speler.
Het droomscenario is dat alle energie globaal voor iedereen beschikbaar is voor vrijhandelstarieven. Er is gedeeld eigenaarschap van de infrastructuur en vrije toe- en uittreding. De betaalbaarheid is hier verzorgd en duurzaamheid een gemene deler. De drijvende krachten zijn beheersbaarheid in de dynamiek van een gefragmenteerd systeem, maximale transparantie en de mogelijkheid tot lokaal maatwerk binnen de globale waarden op basis van solidariteit. Toezicht en regelgeving vindt plaats door middel van een zelfsturend systeem, niet door het centreren van de macht.
Casus 4. Peer2Peer - Energie als verbinding
Er zijn diverse initiatieven uit de coöperatieve maar ook commerciële hoek die een antwoord proberen te bieden op een steeds duidelijker zichtbaar verlangen naar een nieuwe tijd met eerlijke prijzen en transparantie. Er zijn zo’n 50 organisaties die met peer2peer en blockchain bezig zijn. Commerciële initiatieven proberen vaak de consument een alternatief te bieden via een simpele oplossing met aansprekende marketing. Hierin worden vaak dingen beloofd die in de elektrische en juridische werkelijkheid niet waar te maken zijn.
Hoe kan het dan wel? Een belangrijke stap is het geven van inzicht in de elektrische, juridische en sociale werkelijkheid van de energievoorziening. Energy literacy en respect voor de werkelijke waarden en drijfveren van zowel burger als consument zijn een belangrijke voorwaarde voor begrip en acceptatie van de energietransitie. Maar ook goede communicatie over het daaruit voortvloeiende belang van ‘mee ademen met de bronnen’ oftewel smart grids en het balanceren van vraag en aanbod is nodig voor begrip en medewerking daarbij. Mensen moeten het kunnen snappen net als Internet nu.
De groep die deze casus heeft voorbereid heeft ook een beeldplaat (zie onder) gemaakt die de casus illustreert en waar ze het over willen hebben. De groep gebruikt deze plaat dus als leidraad voor het gesprek over de publieke waarde en het tastbaar maken van de urgentie, in plaats van het bedenken van scenario’s. Het gaat hier om energie als verbinding van de gemeenschap en de mogelijkheden die daar zitten.
Wat spreekt je aan in dit beeld?
- Het is gebaseerd op de economische werkelijkheid: maar wil je die behouden?
- Ik mis de happy flow: nu is voldoende energie! Maar wat als dat er niet is?
- Dit is een utopie: samen vertrouwen, maar zo is het niet, persoonlijk belang speelt ook
- Liever rotonde of een poort naar duurzaamheid voor iedereen, dan een kloof
- Altijd regels voor transactie in algoritmen: business rules! (+ waarden)
- Waarde: dk geen winst… diversiteit keuzevrijheid om wel / niet mee te doen
- Op zo’n laag mogelijk niveau het organiseren
- Niet bij iedere stap denken aan hoe het NU is
- Hij heeft invloed! Alleen als je er naar kijkt!
- Uber AirBNB
- Je wilt bij een gemeenschap horen
- In discussie ontbreekt concreetheid
Welke bouwblokken missen als we een brug willen bouwen?
- Wat is in de kern het organisatorische verschil?
- Motivatoren voor er besluit / … persoonlijke situatie waarden
- Dienstverlening op basis van diversiteit in motivatoren
- Verantwoordelijkheid programma: leveranciers => burgers
- 3 vrijheden: dispatch, distributie (productie en afname), contract
- Systeemverantwoordelijkheid
- Markttoegang voor ieder onder verantwoording voor systeem
- Alle rollen afschaffen => iedereen is ‘participant’
- Niet urgentie aanjagen, je bent zelf het vliegwiel
- Level playing field
- Iedere participant / actor heeft systeemverantwoordelijkheden
- Is dit een straat over 100 mensen verspreid over NL?
- Cooperaties: geef ons het recht om het zelf te doen
- Kapstok nodig = pw = ontwerpprincipes
- Hoe zit het met bestuur?
Wat doe je al?
- Met schaalverkleining worden (balans)problemen ook kleiner
- TNO + UU: onderzoek wat als prog. vernauw bij kleinverbruiker komt?
De beeldplaat van Peer2Peer
Energie als verbinding
Uitgebreide omschrijving casussen en gestelde vragen
Acties
In de middag gaan we aan de slag met het uitwerken van concrete actieplannen voor de toekomst aan de hand van onderwerpen die gedurende ochtend zijn opgekomen en de initiatieven die sinds de bijeenkomst in juni lopen.
Het verhaal - de inhoud
We willen een narratief ontwikkelen. Hierin willen we het grote verhaal schetsen maar ook het kleine verhaal en de persoonlijke en emotionele connectie de ruimte geven. We hebben gekeken waar de pijn zit en waar aandacht voor is, bijvoorbeeld het draagvlak van de burger. We willen ook de pijn en aandacht ophalen van personen die zich niet betrokken voelen. We willen dat het verhaal breed appelleert. We willen persoonlijke relevantie en persoonlijke eigenaren van het verhaal.
Het verhaal - het hoe
We willen zorgen dat mensen ons verhaal zien en horen en daarvan zo onder de indruk raken dat zij actie gaan ondernemen. Wij hebben onze communicatiedoelstellingen bekeken en gekeken naar wat wij succes zouden vinden op dit gebied. Wij willen bijvoorbeeld dat aan het eind van het jaar # gewone Nederlanders ons plan begrijpen en # gewone Nederlanders het steunen. Mensen kunnen ook specifieke casussen steunen, of die aanmelden of zelf starten. In 2020 willen we onszelf opheffen en niet meer nodig zijn.
Hoe bereiken we dit? We hebben allemaal netwerken waar we het verhaal van de Club van Wageningen kunnen verspreiden. Als we echt goed aan de slag willen, moeten we marketingprofessionals inhuren. We moeten werken met de publieke opinie. We willen een filmpje maken waarin we onze boodschap heel helder uitleggen en tot actie oproepen (de Club of casussen steunen). Als we dit goed promoten, krijgen we veel aandacht en energie. Hiervoor moeten we ook zorgen dat we de follow-up goed regelen en dat iemand de regie hierover oppakt.
We hebben ook funding nodig om dit te regelen. We hebben een lijstje gemaakt van bijna 10 mensen die al willen sponsoren of op zoek willen gaan naar sponsors. We gaan een briefing maken, verbinding leggen met andere groepen en samenwerken met gelieerde netwerken. Hierin blijven we onze persoonlijke betrokkenheid en eigenaarschap borgen en toetsen we alles aan de kernwaarden en identiteit van de Club van Wageningen.
Analyse en kaderstelling van de casuïstiek
We hebben gekeken naar de drie bestaande casussen en geconcludeerd dat dit goede cases zijn. Ze geven een goed beeld van de publieke waarden en de drie vrijheden. We hebben gekeken naar wat de centrale waarden in de verschillende casussen zijn. Dit zijn voornamelijk zeggenschap van burgers, data en sturing. We hebben ook gekeken wat de belemmeringen zijn, welke actoren er in spelen en welke overeenkomsten we uit de ontwikkelde scenario’s kunnen halen. De droomscenario’s zijn niet voor iedereen een droom. De droom- en doemscenario’s maken wel helder waar de spanningen zitten. We willen de casussen verder uitwerken. We willen binnen een maand hiervoor een plan maken. Dan willen we informatie verzamelen en hiervoor hebben we de kennis uit het netwerk nodig. We willen dan binnen een maand de casussen schrijven en zo veel mogelijk op zoek gaan naar de emoties zodat mensen goed kunnen aansluiten. Daarna willen we het binnen een maand afronden.
Community
We hebben gekeken naar wat er goed gaat in de Club van Wageningen. Dit is dat we:
- alle stakeholders bij elkaar hebben (ARE IN),
- graduele groei doormaken,
- een sterke kopgroep hebben,
- voortgang boeken op publieke waarden en het verhaal,
- de verbinding leggen,
- periodiek bijeenkomen, en
- zowel op meta niveau en met concrete casussen naar de problematiek kijken.
We hebben ook gekeken naar wat er beter kan en dat zijn we gaan omzetten naar concrete actieplannen. Het gaat hier bijvoorbeeld om dat we:
- nog weinig communiceren ten behoeve van het publieke debat,
- ons systeem van spelers nog niet compleet hebben,
- nog geen verankering op het bestuurlijk niveau hebben,
- meer kennis kunnen delen van behaalde resultaten,
- meer verbinding kunnen leggen en verbinders kunnen leveren,
- meer kunnen onderzoeken waar vernieuwers in het veld tegenaan lopen, en
- een initiatieven marktplaats willen opzetten
We zijn geen consultancy club of innovatieprogramma, maar een beweging en een netwerk van verandering, met een organiserende power zodat we kunnen verbinden. In de komende tijd willen we meer public outreach doen zodat we in het nieuws en op de politieke agenda komen. Zo kunnen we nog meer verbinden en nieuwe systeem afspraken maken. We willen ook een website maken en die continu updaten over hoe het gaat en dit ook via nieuwsbrieven communiceren. We waarderen onze periodieke bijeenkomsten en vinden twee keer per jaar te weinig. Wij willen een regulier evenement organiseren wat meerdere malen met jaar plaatsvindt om elkaar goed te blijven updaten over de voortgang. Ook willen we nu we verschillende casussen en opzetstukken hebben uitgebouwd, onderzoek doen over wat er nu goed en fout gaat en wat we daarin kunnen belichten als voorbeelden. We willen een onderzoeksjournalist koppelen aan de casussen en normatief onderzoek verrichten.
Casussen actiegericht maken
We hebben drie van de huidige casussen verder concreet gemaakt en de casus van Peer2Peer als een rode draad door de andere casussen heen gebruikt.
In de casus van Iris hebben we gekeken hoe zij weer blij zou kunnen worden in de toekomst. We zoeken naar een inclusieve oplossing waar mensen keuzevrijheid hebben. Hiervoor willen we een denkmodel ontwikkelen over welke producten en diensten welke data nodig hebben en dus welke infrastructuur er nieuw nodig is. We willen het bestaande net intact houden met infrastructuur zo laag mogelijk.
In de casus van de Steenhavens gaat vergroting van opslagcapaciteit gepaard met een investeringsbehoefte. Nu weten we op wijkniveau niet echt wat er gebeurt met energie en daarom is het moeilijk te managen. Het is zaak dat we kijken wat er gebeurt in de haarvaten van het net. Vanuit gebiedsontwikkeling kan er al veel in elektriciteitsontwikkeling en er zijn andere activiteiten mogelijk dat het verzwaren van het net. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de netbeheerder weet wat te doen met het gebied?
In de casus van Vehicle to grid gaat het om de publieke waarden van toegang en contractvrijheid voor de consument. Het is fijn als de consument de keuze heeft om een contract aan te gaan met de dienstverlener, anders komen er wellicht hier ook voorbeelden zoals in Noorwegen dat mensen (ver) omrijden om hun auto aan de juiste laadpaal op te laden. Landelijke dekking van laadpalen is noodzakelijk. Hoe zorgen we hiervoor?
Vervolgstappen
Om de dag af te sluiten reflecteren we op de dag en uiten we onze acties voor het vervolg. Hieruit komen de volgende reflecties en oproepen.
Oproepen
- Kent iemand onderzoeksjournalist die in dit veld werkt en integer en nieuwsgierig is?
- Er is geld nodig - wie draagt bij of denkt hier over mee?
- Wie helpt de casus uitwerken / verder invullen
- De cases tot verhalen schrijven kost expertise en tijd
- Beschikbaar voor interviews of mensen aandragen
- Een nieuwe casus over slimme thermostaten
- Marktplaats openen binnen dit netwerk met initiatieven
- Stappen maken cybersecurity
- Er komt verslag van positief scenario van Iris (Iris over 10 jaar met lichtjes in de ogen)
- Naar buiten goed rondvragen en rondkijken
- Vertellen over de Club van Wageningen
- Moment om naar de politiek te gaan
- Rest van de wereld mee krijgen
- Vaker bij elkaar komen
- Meer publiciteit zoeken
- Laten we de nadruk op data houden en het niet te breed maken
Reflecties
- Waardevol dat we van abstract naar concreet zijn gegaan
- Fijn om het grote gezelschap weer te zien, dat geeft energie voor de initiatieven die in kleine groepjes gebeuren
- Ik kijk uit naar het vervolg
- De een vraagt zich af ‘wat is nou het probleem’, een ander is al met de oplossing bezig, en een derde denkt na over hoe het naar buiten te brengen. Waardevolle samenwerking!
- Fijn om als nieuw persoon te zien dat er veel mensen hetzelfde denken en voelen als ik
- We leven in een mooie tijd waarin we niet alleen maar aan onze individuele toekomst maar aan een collectieve toekomst werken (met warmte, licht, dak boven je hoofd, eten)
- Leuke eerste kennismaking met de fameuze club van Wageningen
- Ik heb zin om mee te werken aan het vervolg
- We zijn als groep heel vloeibaar, steeds gaan andere groepjes verder met iets waar jij net aan werkte
- Het voelt alsof we ons aan het laden zijn richting ons coming out moment - de Club van Wageningen komt uit de kast!
- Erg inspirerende cases, ik kon niet kiezen waar ik me bij aan wilde sluiten.
- Bedankt voor de openheid en wijze op de dialoog voeren. Ik voel me trots dat ik hierbij mocht zijn.
Contact
Als je vragen hebt over dit project, de inhoud van het verslag of als jij deelnemer was van de bijeenkomst en iets in dit verslag is niet zoals jij je dat herinnert, neem dan contact op met de secretaris: Xander Smit xander@station10.nl of Martine Verweij verweij@greenbridges.nl.
Nieuwsbrief
Via een nieuwsbrief houden we je met enige regelmaat op de hoogte van de ontwikkelingen van de Club van Wageningen. Meld je aan.
Facilitatie en verslag door Perspectivity.org
© 2019
